 ....... Χορεύεται, κανονικά, από δύο άντρες και μία γυναίκα.
Η θέση της ντάμας είναι στην μέση. Ο πρώτος χορευτής κρατά την γυναίκα με μαντήλι από το δεξί της χέρι και
ο άλλος αγκαζέ από το αριστερό. Τα βήματα του είναι πηδηχτά και εναλλάσσονται στο δεξί και αριστερό πόδι,
και κατευθύνονται προς τα εμπρός, πίσω πλάγια και δεξιά. Εντυπωσιακές είναι η ύψωση του ελεύθερου
(δεξιού) χεριού του πρώτου χορευτή σε πλάγια προς τα δεξιά ή ελαφρά προς τα εμπρός θέση και το λίκνισμα
της παλάμης στο χορευτικό ρυθμό. Μια άλλη φιγούρα είναι ο σχηματισμός κύκλου και τα γρήγορα και πηδηχτά
ημικαθίσματα των χορευτών όχι όμως και της χορεύτριας, η οποία παραμένει όρθια. Οι δύο χορευτές
ανταλλάσσουν θέσεις, αλλά και κατά την διάρκεια ενός και του ίδιου χορού αντικαθίστανται από άλλους
χορευτές η γυναίκα όμως παραμένει στην πίστα μέχρι το τέλος του χορού, μέχρι δηλαδή τη στιγμή που θα
κάνουν τα όργανα διάλειμμα, για να παίξουν τον επόμενο χορό. Ο Αυστριακός εθνολόγος, όπως γράφουμε σε
προηγούμενες σελίδες, βασιζόμενος στην παραμονή της γυναίκας στην πίστα και στην αντικατάσταση των
αντρών, υποστήριξε την άποψη ότι ο πυργούσικος συμβολίζει ένα καθεστώς γυναικοκρατίας.
Μια άλλη ερμηνεία, που έχει δοθεί από άλλους, είναι ότι ο πυργούσικος απεικονίζει το πολύ συνηθισμένο
φαινόμενο της απαγωγής των γυναικών. Ο πρώτος χορευτής είναι ο απαγωγέας-γαμπρός και ο δεύτερος ο φίλος
του που του προσφέρει βοήθεια. Πέρα από κάθε ανάλυση και ερμηνεία ο πυργούσικος είναι ένας χορός που
εκφράζει τη λεβεντιά και τη χάρη, το δυναμισμό και το σφρίγος του λαού που τον δημιούργησε και τον
χορεύει.
 Σχετικά είναι τα όσα αναφέρει ο λογοτέχνης Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος σε επιφυλλίδα του με τίτλο
'Το Πυργί - Μια πολιτεία του παλιού καιρού, που δημοσιεύθηκε στις 28 Απριλίου 1957 στην εφημερίδα
'Ελευθερία': 'Έτσι απόμεινε το Πυργί να θυμίζει περισσότερο από κάθε άλλο χωριό σ' εκείνη την περιοχή,
τον καιρό που έχει πεθάνει. Οι Πυργούσηδες ή Πυργούσοι είναι ένας πολύ ζωντανός λαός. Μονοκόμματοι,
δουλευτάδες, ακαταπόνητοι, πεισματάρηδες με πάθη σφοδρά. Τέτοιος είναι ο χορός τους, ο φημισμένος
'πυργούσικος'.
Διατηρούν με προσήλωση, που μας φαίνεται περίπου ακατανόητη, την τοπική τους ντυμασιά, που σα να
κατεβαίνει από τους βυζαντινούς αιώνες, και τον αρχέγονο ρυθμό τους, που πολλοί τον θεωρούν,
ατεκμηρίωτα όμως, απόγονο του αρχαίου Πυρρίχιου. Τον χορεύουν τρεις τρεις: μια γυναίκα στη μέση, ένας
άντρας από τη μια μεριά, άλλος από την άλλη. Αρχίζει σιγά σιγά, για να δυναμώσει σε λίγο, για να γίνει
σωστή παραφροσύνη αργότερα. Οι άντρες κουράζονται, η γυναίκα τους αλλάζει... Θέλησαν να μου δείξουν κι
εμένα. Κι έφεραν την γκάιδα
και το ταμπούρλο - ήταν ένας γέρος με κάτασπρα μαλλιά, με κάτασπρα γένια (αλήθεια, τώρα θυμούμαι, αυτός
είχε τα γαλανά μάτια του βόρειου τύπου), που έπαιζε την γκάιδα, κι ένα μονολιθικό αγόρι που χτυπούσε
το ταμπούρλο. Ο ρυθμός ήταν μονότονος, ολοένα ο ίδιος. Οι χορευτές δεν κουνούσαν καθόλου το κορμί, μόνο
τα πόδια. Στην αρχή τον παρακολουθούσα σαν κάτι έξω από μένα. Ύστερα ένιωσα το ρυθμό να με συνεπαίρνει.
Ήταν μια άγρια βακχεία, μια τρομερή, μεθυστική, παραληρηματική όρχηση. Κάτι που δε χορεύεται
παρά μόνο στο Πυργί, σε κανέναν άλλο ελληνικό τόπο'. Παραθέτουμε τη μελωδία του 'πυργούσικου':
Κάτω στα Μπρούτσα πήαμε,
χορό που τον εσύραμε.
Μα τούονά μου το σταυρό,
τα βούδια μο(υ) 'χω στον Ατό.
Από το βιβλίο "Ένα ΚΕΙΜΗΛΙΟ-Το ΠΥΡΓΙ της ΧΙΟΥ" του Συλλόγου Πυργούσων Αττικής. Κρατήθηκε η ορθογραφία και η σύνταξη του πρωτοτύπου.
|
