ΤΟ ΠΥΡΓΙ
ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Από παλιά υπάρχει στη Χίο η διάδοση ότι οι Πυργούσοι διαφέρουν φυλετικά από όλους τους άλλους Χιώτες.

Η γνώμη όμως αυτή είναι μετέωρη και αβάσιμη, αφού δεν υπάρχει κανένα ιστορικό στοιχείο που να τη στηρίζει.

Η δημιουργία αυτής της φήμης ίσως οφείλεται στη μεγάλη διαφορά που είχαν οι Πυργούσοι από τους άλλους Χιώτες στα ήθη και έθιμα, τη νοοτροπία, το χαρακτήρα και την ενδυμασία. Η διάδοση αυτή αποκρυσταλλώνεται σε δύο αντιφατικούς θρύλους.

Ο ένας θρύλος θέλει τους Πυργούσους απογόνους μιας αποικίας δωρικής, που ποτέ δεν έγινε δυνατή η πλήρης αφομοίωσή της από τον ιωνικό λαό της Χίου.
Αυτός ο θρύλος, αν είχε κάποια βάση, θα μπορούσε να εξηγήσει τη συντηρητικότητα που διέκρινε τους Πυργούσους μέχρι πριν από λίγα χρόνια, και ίσως ορισμένα έθιμα που έχουν σχέση με τα δικαιώματα της γυναίκας στον τομέα του οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου. Ο άλλος θρύλος λέει ότι το Πυργί δημιουργήθηκε από στρατιώτες του Βυζαντίου ξένης καταγωγής, στους οποίους το κράτος δώρισε τη γη της περιοχής. Δε γίνεται λόγος ούτε για τη χρονολογία του γεγονότος ούτε για την εθνότητα των στρατιωτών. Ολα αυτά τα αναφέρει ο Γιώργος Θεοτοκάς σε εκτεταμένο άρθρο του "Το Πυργί της Χίου", που δημοσιεύθηκε στα "Νεοελληνικά Γράμματα" το Σεπτέμβριο του 1939. Ο συγγραφέας, έχοντας υπόψη του την εκδοχή ότι το Πυργί σχηματίστηκε από την ένωση πολλών χωριών που βρίσκονταν στη γύρω περιοχή, εκφράζει την άποψη ότι μπορεί τα χωριά αυτά να τα κατοικούσαν άνθρωποι διαφορετικής καταγωγής και το Πυργί να έκλεισε μέσα του ένα πολυσύνθετο πληθυσμό. Ο Γιώργος Θεοτοκάς, που από μικρός λόγω καταγωγής επισκεπτόταν το Πυργί, σχημάτισε την εντύπωση ότι στους κατοίκους του Πυργιού μπορεί να ξεχωρίσει κανείς τρεις φυλετικούς τύπους. Υπάρχει πρώτα ο νεοελληνικός τύπος που είναι το καταστάλαγμα διάφορων φυλετικών στοιχείων που αποτελούν το νεότερο ελληνισμό. Χαρακτηριστικά του τύπου αυτού είναι το μέτριο ανάστημα, η μέτρια σωματική δύναμη και τα μελαχρινά ή καστανά μαλλιά. Υπάρχει ύστερα ένας άλλος τύπος καθαρά βόρειος με ψηλό ανάστημα, ξανθά μαλλιά και ανοιχτόχρωμα μάτια, που θυμίζει βόρειους λαούς της Ευρώπης. Υπάρχει τέλος ένας καθαρά ανατολικός τύπος μάλλον κοντός, πολύ μελαχρινός, με χαρακτηριστικά που θυμίζουν τους λαούς της ασιατικής Εγγύς Ανατολής.

Ο θρύλος των βυζαντινών στρατιωτών θα μπορούσε ίσως να προσφέρει μία εξήγηση σ' αυτές τις φυλετικές διαφορές. Δεν αποκλείεται οι απόστρατοι πολεμιστές να αποτελούνταν από μισθοφόρους του Βορρά και Ανατολίτες, οι οποίοι ενώθηκαν με τους ελληνικούς πληθυσμούς της περιοχής, για να αποτελέσουν τελικά ένα σύνολο πολύ ιδιόρρυθμο, που δεν κατόρθωσε όμως να συγχωνέψει εντελώς τα συστατικά του στοιχεία.

Πέρα όμως από όλες αυτές τις υποθέσεις, υπάρχει η αδιαμφισβήτητη και αποκαλυπτική πραγματικότητα του αρχαίου γλωσσικού ιδιώματος που άσκησε μεθυστική γοητεία στο Γιάννη Ψυχάρη και προκάλεσε το επιστημονικό ενδιαφέρον των γλωσσολόγων. Αν έγινε λοιπόν εδώ ανάμειξη φυλών, είναι λογικό να παραδεχτούμε ότι το κυρίαρχο φυλετικό στοιχείο ήταν το ελληνικό, αφού μπόρεσε να επιβάλει τη γλώσσα του με τρόπο τόσο αποκλειστικό. παρελθόντος (Λεπτομέρειες για την Πυργούσικη γλώσσα στο μενού ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ και στο υπομενού ΓΛΩΣΣΑ).
© 2005 ΤΟ ΠΥΡΓΙ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Created by: George Toumpos and Giannis Kampas     web master: K.Theotokas